Hoe concretiseer je circulair werken binnen de bouw? Rijkswaterstaat geeft een inkijkje in zijn doelstellingen.
Rijkswaterstaat heeft als doel om in 2030 volledig circulair te werken, om zo in 2050 circulair te zijn. Dit is een hele opgave volgens Marjan Poortinga, senior adviseur circulaire economie bij Rijkswaterstaat, en heeft daarom concrete doelstellingen nodig. Ze geeft ons een inkijkje in hoe ze bij Rijkswaterstaat het thema circulariteit omzetten naar de praktijk voor de grond-, weg- en waterbouw in Nederland.
Om circulariteit binnen de bouw te realiseren moet je eerst verwoorden wat het precies inhoudt. Rijkswaterstaat heeft gezamenlijk met de bouwsector (Platform CB’23) vastgesteld dat er drie doelstellingen zijn van een circulaire economie:
- Behoud en herstel van het milieu: In je werkzaamheden zoveel mogelijk het milieu (waaronder CO2 en biodiversiteit) proberen te beschermen en behouden.
- Behoud en herstel van waarde van objecten en materialen: In je werkzaamheden zoveel mogelijk de waarde (denk aan levensjaren) van objecten en materialen proberen te beschermen.
- Het beschermen van materiaal voorraden: In je werkzaamheden zoveel mogelijk het gebruik van nieuw materiaal voorkomen.
Okay, dat is een mooi streven, maar hoe behaal je dit soort doelstellingen? De kern van circulariteit binnen de bouw is om de objecten, materialen en onderdelen waarmee je werkt zo lang mogelijk in de kringloop te houden. Om ze zo telkens weer een nieuw leven te geven. Dit is te behalen volgens Rijkswaterstaat met de volgende stelregels
- De spullen die je hebt goed onderhouden en niet weggooien als ze nog goed zijn. Voor Rijkswaterstaat betekent dat bijvoorbeeld om bestaande wegen, sluizen en gebouwen zo lang mogelijk in stand te houden door het optimaal te onderhouden en renoveren. Zo gebruikt Rijkswaterstaat een verjongingscrème om de levensduur van wegen te verlengen. Deze crème is ontwikkeld door Heijmans N.V.
- Als je iets nieuws moet bouwen, denk dan goed na op welke manier je dit vormgeeft. Vraag je altijd eerst af of de handeling echt nodig is (preventie). Zo ja, probeer dan bijvoorbeeld nieuw materiaalgebruik zoveel mogelijk te voorkomen of ontwerp op een losmaakbare manier zodat je materialen in een later stadium opnieuw kan gebruiken of vervangen. Rijkswaterstaat heeft een circulair viaduct ontwikkeld dat demontabel is. Het is opgebouwd uit een soort lego blokken die aan en uit elkaar geschoven kunnen worden. Zo kan het viaduct weer elders gebruikt worden. Zie onderstaande video voor hoe dit in de praktijk eruit ziet:
- Alles wat overblijft of vrijkomt aan objecten, onderdelen of materialen een nieuw leven geven. Dit noemt Rijkswaterstaat ook wel hoogwaardig hergebruik en hoogwaardig recyclen. Dit is efficiënter te behalen wanneer je punt 1 en 2 ook nastreeft: als je de meest duurzame materialen gebruikt en zorgt dat materialen ook losmaakbaar zijn, dan gaan de materialen langer mee en kun je ze ook makkelijker een nieuw leven geven. De gemeente Amsterdam en Rotterdam hebben samen met Rijkswaterstaat een online platform: de nationale bruggenbank opgericht. Dit platform biedt de mogelijkheid om bestaande bruggen die niet meer op de huidige plek kunnen worden gebruikt, een nieuw leven te geven op een andere plek.
Om circulariteit binnen je organisatie echt tot stand te laten komen, is de eerste stap dus om te formuleren wat dit voor jouw sector inhoudt. Pas als dit helder is voor iedereen, kan er nagedacht worden over hoe dit in de praktijk tot stand kan komen. Rijkswaterstaat geeft met zijn doelstellingen een helder voorbeeld hoe circulariteit van theorie naar praktijk kan worden omgezet voor de grond-, weg- en waterbouw. Ondanks dat Marjan aangeeft dat ze nog lang niet zo ver zijn om de doelstelling in 2050 te halen, zorgen de doelstellingen er wel voor dat alle neuzen dezelfde richting op wijzen. En dat op zichzelf is al een hele opgave!
Gabrielle Bruggeling is een cultureel antropoloog en de oprichter van Anthroconsult. Door middel van antropologische onderzoeksmethoden draagt zij bij aan sociale impact rondom thema's zoals duurzaamheid en diversiteit. In samenwerking met Big Topics hoopt ze organisaties een setje in de rug te geven om circulair werken invulling te geven. Hiervoor interviewt zij professionals die bruikbare inzichten geven over circulair werken.