Circulair werken als de norm binnen je organisatie? Dit kan spelenderwijs bereikt worden.
Een cabaretier op je werkvloer die met medewerkers in gesprek gaat over circulaire economie? En het spelen van spellen om circulaire economie beter te begrijpen? Bij Rijkswaterstaat hebben deze speelse methoden bijgedragen aan een groter bewustzijn over circulair werken op de werkvloer. We dagen je uit om na te denken over methoden die binnen je organisatie kunnen bijdragen aan een groter bewustzijn over circulair en duurzaam werken.
Faciliteer gedragsverandering
Binnen veel organisaties is circulair werken (nog) niet de leidraad van de werkcultuur. Om daar verandering in te brengen moeten leidinggevenden en werknemers niet alleen het belang van circulair werken inzien, maar ook snappen hoe dit mogelijk gemaakt kan worden. Dit vergt het faciliteren van gedragsverandering: medewerkers moeten ‘kunnen, willen en mogen’. Zo zijn er medewerkers die intrinsiek gemotiveerd zijn om meer te leren over circulaire economie (‘willen’), maar krijgen ze daar binnen het huidige takenpakket geen tijd en geld voor (‘kunnen’ en ‘mogen’). Laat medewerkers niet zelf het wiel uitvinden, maar maak tijd (uren in het rooster van medewerkers) en geld (uitbetaalde uren) beschikbaar zodat ze kennis kunnen genereren. Daarbij is kennis over je medewerkers een pré. Als je weet welke medewerkers een voortouw willen nemen bij de implementatie van circulair werken in je organisatie, dan kun je ze ook inzetten als inspiratiebron voor anderen. Als je weet wat je medewerkers triggered, dan kun je hier ook op sturen. Zo kun je het management meer sturingstaken geven op circulaire werkwijzen, als je weet dat medewerkers daar gevoelig voor zijn.
Het stimuleren van gedragsverandering vergt sturing. Marjan Poortinga- Senior adviseur circulaire economie van Rijkswaterstaat- geeft aan: "ik denk dat het belangrijk is dat er top down gestuurd wordt, maar tegelijkertijd bottum up gewerkt wordt. Je hebt alle lagen nodig om circulair werken tot uitvoer te brengen." Het begint bij de top: er moet een duidelijke missie en visie rondom circulair werken zijn die doorsijpelt naar de mensen die op de werkvloer de nieuwe beweging in gang zetten. Het middenmanagement kan daarbij sturing geven en kennis overdragen. Deze lagen zijn nodig om duurzaamheid en circulaire economie binnen de organisatie te normaliseren: het moet een vanzelfsprekend thema worden waarbij alle lagen een rol hebben. “Eigenlijk zouden deze thema’s in personeelsgesprekken standaard aan bod moeten komen zoals: 'hoe circulair heb jij de afgelopen periode gewerkt?' En bij het aannemen van nieuwe medewerkers zou je in vacatures ook kunnen vragen naar een interesse of kennis over circulair en duurzaam werken of de bijbehorende vaardigheden” aldus Marjan.
Spelenderwijs het gedrag veranderen
Als organisatie kun je ervoor kiezen om medewerkers zelfstandig te laten studeren over het onderwerp circulair werken, maar de vraag is of dit effectief zal zijn op de lange termijn. Gedragsverandering werkt het beste wanneer er zoveel mogelijk zintuigen geprikkeld worden, speelse methoden kunnen daar een goede bijdrage aan leveren. Rijkswaterstaat heeft invulling gegeven aan ‘spelenderwijs leren’ door mee te doen aan een jaarlijks terugkerend evenement, dat landelijk georganiseerd wordt: de week van de circulaire economie. Bij Rijkswaterstaat organiseren ze in deze week allerlei activiteiten op de werkvloer. Een onderdeel ervan is het spelen van spellen. Rijkswaterstaat heeft hiervoor samengewerkt met Sustainability Games en een spel ontwikkeld om in een team te spelen. Het spel dat met een team via de smartphone gespeeld kan worden, laat medewerkers nadenken over de rol die duurzaamheid en circulaire economie binnen zowel je persoonlijke leven hebben als binnen de organisatie. In die week liepen er afgelopen keren cabaretiers rond die een opvallend pak droegen en medewerkers op een speelse wijze vragen stelden over circulaire economie. In de fietsenstalling van RWS was er tijdens die week een fietsenmaker aanwezig, die de fietsen van de medewerkers weer een nieuw leven inblies. Zo konden medewerkers ervaren dat het van belang is om aan de levensduur van je materialen, in dit geval je fiets, te werken. Deze ervaring vanuit het persoonlijke niveau, kon zo ook weer worden meegenomen naar het werkniveau: bij de werkzaamheden die medewerkers uitvoeren voor Rijkswaterstaat.
Marjan Poortinga met caberatiers tijdens de week van de circulaire economie
En nu jij…
Er zijn verschillende methoden om kennis over te dragen. Denk actief na over welke vorm bij jouw organisatie past om de medewerkers te triggeren en enthousiasmeren om duurzaam te denken en te handelen. Volgens Marjan Poortinga is het niet makkelijk, vooral niet in een organisatie met ruim 9000 medewerkers. Medewerkers zijn divers en daarom zijn er ook verschillende wijzen nodig om medewerkers te stimuleren. De speelse methode uit de week van de circulaire economie, lijken echter wel effect te hebben. De cabaretiers die in 2018 en in 2020 aanwezig waren tijdens deze week, ervoeren dat in 2020 medewerkers die zij spraken veel meer kennis hadden over circulaire economie dan toen zij diezelfde medewerkers in 2018 vragen hadden gesteld.
Gabrielle Bruggeling is een cultureel antropoloog en samen met Vera van der Horst de oprichter van Anthroconsult. Door middel van antropologische onderzoeksmethoden draagt zij bij aan sociale impact rondom thema's zoals duurzaamheid en diversiteit. In samenwerking met Big Topics hoopt ze organisaties een setje in de rug te geven om circulair werken invulling te geven. Hiervoor interviewt zij professionals die bruikbare inzichten geven over circulair werken.